Nicotinehunkering verdwijnt na hersenbeschadiging
Rokers met een beschadiging aan de insula, een gebiedje diep in de hersenen, hebben geen enkele moeite om te stoppen met roken, ontdekten Amerikaanse neuropsychologen. In Science presenteren ze vandaag hun bevindingen.
De insula is bij hersenonderzoekers bekend als het plekje waar signalen vanuit alle delen uit het lichaam naar toe gestuurd worden. Daar aangekomen worden ze omgezet in gevoelens zoals honger en pijn maar ook de zucht naar drugs wordt daar gevormd. Amerikaanse neurologen ontdekten dat rokers bij wie deze insula beschadigd is, vaak geen problemen hebben met roken te stoppen.
Nasir Naqvi, werkzaam aan de Universiteit van Iowa (VS), en zijn collega’s doken een patiëntenarchief van de universiteit in. Daar worden patiëntgegevens bewaard van mensen met allerlei verschillende types hersenbeschadigingen. Ze zochten in dit bestand naar patiënten die, voordat ze hun schade opliepen, langer dan twee jaar meer dan vijf sigaretten per dag hadden gerookt. Ze vonden er 69. Van deze groep was bij negentien personen de insula beschadigd. Van dit laatste groepje waren er dertien met roken gestopt, kort nadat ze hun hersenbeschadiging opliepen. En op een enkeling na meldden deze stoppers dat ze na het afzweren van deze gewoonte geen enkele aandrang tot roken meer hadden gevoeld.
Een van hen, een man van 38, vertelde hoe zijn houding ten opzichte van roken was veranderd. Naar eigen zeggen was hij zwaar nicotineverslaafd. Hij herinnerde zich hoe erg hij naar een sigaret hunkerde bij het opstaan, na het eten en bij het drinken van koffie of alcohol. Ook wist hij nog heel goed hoe zwaar het hem viel om niet te roken in situaties waar dat niet gepast was, zoals op zijn werk. Voordat hij de beroerte kreeg had hij nog nooit een poging gewaagd te stoppen. Toen de onderzoekers hem vroegen waarom hij gestopt was met roken, meldde hij: “Ik was vergeten dat ik rookte.” Bij de vraag iets specifieker te zijn verklaarde hij dat zijn lichaam “de aandrang tot roken was kwijtgeraakt”. Het stoppen kostte dus geen enkele moeite.
De neurologen denken dat niet zozeer de prettige roes, die met het opsteken van een sigaretje gepaard gaat, verdween. Bij drugsafhankelijkheid is die aangename roes, als beloning voor het druggebruik, essentieel. In de bestudeerde gevallen lijkt het of het voorvoelen van die beloning was verdwenen, het hunkeren naar nicotine was weg. Ook andere verslavingen, bijvoorbeeld aan alcohol of overmatig eten, kunnen in het hersengebiedje verankerd liggen, denken de neurologen. Helaas konden ze een nader onderzoek naar een verband tussen de insula en andere verslavingen niet uitvoeren. Druggebruikers met een hersenbeschadiging werden namelijk buiten het Iowaanse patiëntenarchief gehouden.
In een vervolgstudie bestudeerden de hersenonderzoekers daarom het verband tussen een kapotte insula en eetlust. Maar het hersendefect had geen aanwijsbare invloed op het eetpatroon. De onderzoekers denken dat achter de drang tot eten een complexer hersensysteem zit. Roken is een aangeleerde gewoonte. Dit in tegenstelling tot eten, een drift die noodzakelijk is om te kunnen overleven, verklaren ze. In een volgend onderzoek willen ze de relatie tussen insulabeschadiging en andere niet-natuurlijke, later in het leven aangeleerde genoegens onderzoeken.
Naqvi en collega’s opperen verschillende behandelmogelijkheden voor wanhopige rokers. Door de insula te beïnvloeden zou je anti-rooktherapieën kunnen ontwikkelen. Met magnetische stimulatie bijvoorbeeld. Hierdoor ontstaan zwakke elektrische stroompjes in het hersenweefsel waardoor de insula minder actief wordt. Jammer genoeg is die techniek nog niet ver genoeg ontwikkeld. De insula kan er niet mee bereikt worden, die zit te diep in de schedel weggestopt. Bovendien zijn de andere functies van de insula nog lang niet in kaart gebracht, werpen de onderzoekers tegen deze therapie in. Ook lobotomie lijkt ze om die reden geen optie. Een nieuwe, nog te ontwikkelen anti-rookpil is een meer waarschijnlijke toepassing, verwachten ze.
Nasir H. Naqvi, David Rudrauf, Hanna Damasio en Antoine Bechara: ‘Damage to the Insula disrupts addiction to cigarette smoking’, Science, 26 januari 2007
Geschreven voor VPRO’s Noorderlicht
Geef een reactie