Dikkere mensen hebben efficiëntere bacteriën

De samenstelling van de darmflora in slanke en zware mensen verschilt, ontdekten microbioloog Gordon en collega’s. In Nature beschrijven ze een verband tussen zwaarlijvigheid en een bacterievolk dat heel efficiënt calorieën uit voedsel haalt.

Duizenden miljarden bacteriën met een totaalgewicht van ongeveer anderhalve kilo leven in ons binnenste. Ze helpen ons onder meer voedsel te verteren en zijn perfect aangepast aan het leven daar. Microbiologen Jeffrey Gordon en collega’s verdiepten zich in de darminhoud van mensen én muizen. Ze probeerden te achterhalen hoe dikkerds en hun darmbacteriën zich verhouden.

De onderzoekers uit St. Louis (VS) analyseerden de darminhoud van twaalf dikke mensen over de periode van een jaar. Uit dit onderzoek bleek dat hun darmflora voor het leeuwendeel, zo’n 90 procent, bestond uit leden van twee bacteriefamilies: de Firmicutes en de Bacteroidetes. Maar de hoeveelheden waarin deze twee families zich tot elkaar verhielden, verschilden met die van slanke controlepersonen. In zwaarlijvige mensen bleken meer Firmicutesbacteriën te wonen dan in dunne mensen. Na een jaar lang afvallen en periodiek bacteriën tellen, bleek dat deze verhouding veranderde. Hoe lichter de dikkerds werden, hoe groter het aandeel van de Bacteroidetes werd.

Met deze kennis gingen de microbiologen met dikke en dunne muizen aan de slag. Onderzoek naar de samenstelling van de muizendarmflora bevestigde wat ze eerder bij de mensen hadden gezien. Ook hier bevolkten meer Firmicutes de darmen van zwaarlijvige muizen. Maar wat hebben Firmicutes te zoeken bij dikkerds? Analyse van de genen van deze bacteriën bracht aan het licht dat deze enzymen aanmaken, die onverteerbaar voedsel afbreken. Hierdoor kan voedsel meer calorieën leveren. In de obesitas-muizenpoep bleken bovendien minder calorieën te zitten dan in de keutels van magere muizen.
Als iemand dik wordt, verandert de samenstelling van zijn of haar darmflora. Die persoon haalt dan meer calorieën uit hetzelfde eten, concluderen de onderzoekers.

Maar kun je dan ook stellen dat door met de bacterieverhoudingen te rommelen, ook het lichaamsgewicht verandert? Toen de onderzoekers deze vraag wilden beantwoorden, waren opnieuw muizen de klos. Bij een groep gewone muizen werd de darminhoud vervangen door die van obesitas-muizen. In een periode van twee weken haalden deze muizen meer calorieën uit hun voedsel dan ze gewoonlijk deden. Bovendien werden ze een piepklein beetje zwaarder in vergelijking met de muizen die de darmflora van dunne muizen ingespoten had gekregen. Je zou dus kunnen zeggen dat het veranderen van de samenstelling van de darmflora invloed heeft op hoe efficiënt calorieën uit het eten worden gehaald. Op die manier blijkt de energiebalans van het lichaam beïnvloedbaar.

Dat biedt hoop voor de zwaarlijvigen onder ons. De energiebalans is het evenwicht tussen de inname en het verbruik van calorieën. Als je ingrijpt in dit systeem vindt er een kleine verschuiving plaats op deze balans. Maar zelfs die bescheiden verandering kan in de loop van een jaar al een merkbare verandering van lichaamsgewicht teweeg brengen. Toch blijven de onderzoekers erg voorzichtig met het trekken van conclusies. Ze kunnen niet uitsluiten dat het gewichtsverlies van de dikke muizen misschien werd veroorzaakt doordat ze net een klein beetje minder aten.

Bovendien verandert de darmflora uit zichzelf bij het dikker worden. Hoe kunnen die bacteriën weten dat hun gastheer dik of dun is? En waarom haalt nou juist een dik mens meer calorieën uit zijn eten? Je zou verwachten dat juist magere mensen die níet veel eten efficiënter met hun eten omgaan en minder calorieën ongebruikt weer uitpoepen. Vragen genoeg. Gezien het tempo van de verschillende achtereenvolgende onderzoeken volgen er vast snel meer antwoorden.

Peter J. Turnbaugh, Ruth E. Ley, Michael A. Mahowald, Vincent Magrini, Elaine R. Mardis & Jeffrey I. Gordon: ‘An obesity-associated gut microbiome with increased capacity for energy harvest’, Nature, 21 december 2006

Geschreven voor VPRO’s Noorderlicht

Related Images: